Voor het tiende achtereenvolgende jaar wordt in Tilburg in juni de Ketikoti-maand gehouden. Op verschillende wijzen wordt dan stilgestaan bij het Nederlandse slavernijverleden. Een van de kartrekkers hiervan is Carla Mohammed van het Comité 30 juni-1 juli Tilburg. De twee data in deze ietwat vreemde stichtingsnaam zijn te vergelijken met 4 en 5 mei, dat wil zeggen: éérst herdenken, daarna vieren.

Op 1 juli aanstaande is het 160 jaar geleden dat Nederland formeel de slavernij in haar koloniën afschafte. Afgelopen december - het zal haast niemand ontgaan zijn - excuseerde de Nederlandse regering zich voor drie eeuwen van trans-Atlantische slavernij. Premier Rutte noemde hierbij expliciet de doorwerking ervan in de vorm van anti-zwart-racisme, stereotypering en discriminatie. Carla: ’’Wat vaak wordt onderschat is dat deze doorwerking voor veel zwarte mensen een gevecht is om de eigenwaarde. Dekoloniseer je geest, is dan ook ons credo en het thema van de openingsactiviteit.’’

Een komma, geen punt

De landelijke excuses zijn ongetwijfeld een belangrijk ankerpunt, maar de weg naar echte erkenning en heling is lang. De excuses zijn dus geen eindpunt, maar een komma in een proces van maatschappelijke verandering. Carla: ’’Informatie, ontmoeting en dialoog tussen wit en zwart zijn hierbij van wezenlijk belang. Dat is altijd de insteek van onze activiteiten. We openen de Ketikoti-maand op 1 juni in museum De Pont en eindigen op 30 juni met de ’Dag van Besef’ in de Stemmingmakerij van de LocHal. Op 1 juli volgt dan Emancipation Day oftewel Ketikoti, in het Papiaments Desenkadená. Onze jongeren organiseren dan een gala in het Paleis-Raadhuis.’’

Nederland emancipeerde de slaafgemaakten betrekkelijk laat. De emancipatiewet van 1863 kwam eigenlijk tot stand onder internationale druk. Engeland schafte de slavernij in haar koloniën reeds af in 1833, waarbij ze geen tien jaar staatstoezicht toepasten -zoals Nederland deed in Suriname- maar vijf jaar apprenticeship.

Meer gedenkdagen

Verschillende landen en volken hanteren ieder weer andere data om de herwonnen vrijheid te vieren of de gebrachte offers te gedenken. De Verenigde Staten bijvoorbeeld hanteren 19 juni, Brazilië 13 mei en op Curaçao herdenkt men vooral 17 augustus, de opstand van Tula in 1795. Voor de volledigheid: ook Suriname kent nog andere gedenkdagen gerelateerd aan de slavernij. De Marrons van Suriname, die zichzelf bevrijd hebben uit de slavernij door de plantages te ontvluchten, herdenken 10 oktober, de dag waarop in 1760 een vredesverdrag met het koloniaal bewind werd getekend. De Hindostanen, die na de afschaffing van de slavernij als contractarbeiders werden aangescheept, herdenken op 5 juni de aankomst in Suriname van het eerste schip uit India, de Lalla Rookh, in 1873. Ook staan zij stil bij 24 september 1884, de dag waarop Jany Tetary in opstand kwam tegen flagrante uitbuiting op haar plantage – een vorm van moderne slavernij.

Carla: ’’Al deze thema’s hebben een plaats in het programma van de komende maand, omlijst met veel muziek en dans. We werken met dialoogtafels. En elke woensdagmiddag gaan we voorlezen in de LocHal. Dat doen we samen met anti-racismegroep ARG bij de Ketikoti-boekentafel op de eerste verdieping. Ik nodig alle Tilburgers, zwart, wit en alles ertussenin, uit om langs te komen en bij te dragen in dit speciale jubileumjaar.’’

Programma

Het gehele programma van de Ketikoti-maand is te vinden op www.30juni1juli-tilburg.nl. Deelprogrammering is te vinden op de websites van partnerorganisaties De Pont en Bibliotheek Midden Brabant en op de Facebookpagina van jongerengroep For Our Community.