Ja, dit is ook een Prent van Cees Robben. De vele fans van zijn tijdloze schetsen van ’t Tilburgse leventje (bedoentje), zullen er wellicht niet meteen een ware ‘Cees Robben’ in herkennen. Dat komt omdat hij helemaal aan het begin van zijn langdurige carrière stond en zijn vorm nog moest vinden. Zijn laatste Prent werd gepubliceerd op 12 februari 1988, zijn eerste op 1 oktober 1953. Deze eersteling verscheen in Roomsch Leven, het fameuze tijdschrift van de Rijke Roomsche stad Tilburg.

In die eerste Prenten wilde de meester van de rake zedenschets der Tilburgers nog wel eens op de actuele toer gaan. Op 28 november 1953 bijvoorbeeld ging het over het ‘Hoog Spoor’, de zeer gewenste en noodzakelijke verhoging van het spoor dat dwars door Tilburg loopt. Op 31 oktober verscheen deze Prent over de Rios Bende.

Provocatie

We kiezen deze week voor deze Prent om nog eens keer over de achtergronden van de Prent van de Week te kunnen vertellen, maar natuurlijk ook vanwege het interessante. De Rios Bende, het onderwerp – of beter, het lijdend voorwerp – van deze Prent, dát was me wat. Alleen al de betekenis van Rios: ‘Rukken is ons streven’, soms iets minder recht voor zijn raap gewijzigd in ‘Ruziemaken is ons streven’. ‘Rukken’ was (is?) straattaal voor aftrekken, zich bevredigen. In het Tilburg van 1953 was alleen al het gebruik van dat woord een provocatie.

Maar, dat kon er nog wel bij als het gaat om de Rios Bende. Deze bende was actief in het begin van de jaren ’50. Voor zover dat nu nog precies valt te duiden trokken de jongens in de tienerleeftijd samen op om rotzakkerij uit te halen. En dan ging het niet om ‘bèlleke trèkke’. De Tilburgse kranten deden er verslag van en ook de landelijke kranten vonden het wel interessant wat er in Tilburg gebeurde. Dit versterkte de hype met een kern van waarheid en die was dat de groep inderdaad relletjes trapte, ruzie maakte, vechtpartijen uitlokte en die groepsgewijs won, ruiten ingooide en meisjes en vrouwen lastigviel.

Veroordelingen

In de tijd dat deze Prent werd gepubliceerd trad de politie hard op tegen de Rios Bende en werden leden veroordeeld. ‘Tegen de knapen die gegrepen worden zal zonder pardon worden opgetreden’, waarschuwde de Nieuwe Tilburgsche Courant op 22 september 1953. Volgens deze krant en ook volgens andere publicaties telde de Rios Bende 51 leden die overigens niet als een vaste groep opereerden. In februari 1954 volgden de eerste veroordelingen. Twee meerderjarigen kregen zes maanden waarvan drie voorwaardelijk en vier maanden waarvan drie voorwaardelijk opgelegd voor diefstal en mishandeling. De politierechter in Breda legde zes minderjarigen tuchthuisstraffen op.

Het Rios Bende-verhaal is een erg interessant voorbeeld van de sterk veranderende tijden die nooit meer tot de door velen gewenste situatie van orde en gezag én de almacht van de katholieke kerk van vóór de oorlog terug zou doen keren. De samenleving reageerde op de Rios Bende met (onder andere) meer aandacht voor de ‘onmaatschappelijke jeugd’. Dit begon met het schrijven van een rapport…Mark van den Heuvel citeerde in zijn boek ‘Nozems op de Heuvel, tieners in de soos’ uit dat rapport: ‘Onmaatschappelijkheid kwam bij de jeugd tot uiting in veelvuldig schoolverzuim, het rondzwerven op straat, baldadigheid en het plegen van seksuele delicten. Daarnaast maakte men melding van het ‘euvel van veelvuldig bioscoopbezoek’. Dat werd gezien als een van de oorzaken van de ‘verwildering van de jeugd’.

Oproep

Oproep: Zijn er leden van de vroegere Rios Bende die hierover willen vertellen? Stuur dan een mailtje naar stadsnieuws-tilburg@emdejong.nl.