In natuurgebied Huis ter Heide van Natuurmonumenten zorgen Schotse hooglanders voor het open karakter van het gebied. Ze lopen er vrij rond en kunnen zomaar op jouw route staan. Realiseer je in dat geval dat jij te gast bent in hun ‘huis’. Waarom lopen hier eigenlijk Schotse hooglanders? Hoe gedragen ze zich? En waar moet je op letten als ze je route kruisen of blokkeren? Met deze tips kun je met een gerust hart wandelen op Huis ter Heide.

Er zijn verschillende soorten grote grazers, zoals de Wisent, Konik, Exmoorpony’s, Tauros, Heckrund en de Schotse hooglander. Iedere grazer heeft bijzondere eigenschappen, net zoals ieder gebied bijzondere eigenschappen heeft. Bij een landbouwgebied passen andere dieren dan bij wilde natuur. Een woordvoerder vertelt: ”Met het beheer van een natuurgebied hebben we een bepaald doel voor ogen. Zo willen we natuurgebied Huis ter Heide graag open houden. Zonder begrazing zou het gebied in mum van tijd vol bomen staan. Grazers vertragen de bosvorming. Daarnaast zorgt begrazing voor een gevarieerde structuur in begroeiing. Het aantal grazers is afgestemd op de begraasbare delen - de kwaliteit én de kwantiteit van het voedsel - in het natuurgebied. Ze leven hier namelijk jaarrond en kunnen zichzelf onder alle omstandigheden het hele jaar in het gebied redden.”

Sociale kudde

Hooglanders leven in een sociale kudde: ze blijven altijd kijken naar de andere dieren in de kudde en zorgen voor elkaar. Zo liggen kalfjes bij elkaar in de crèche met één koe dicht in de buurt. De oudste koe van een kudde is de leider. Zij bepaalt waar er gegraasd wordt, wanneer er gedronken wordt en wanneer het tijd is om te rusten. Het zijn ook gewoontedieren die houden van routine: ze lopen bijvoorbeeld altijd dezelfde route, maar zijn ook nieuwsgierig om het hele gebied te ontdekken waar ze leven. Ze zoeken bomen om zich even aan te schuren en in een warme periode vinden ze het fijn om in het water te staan om het lichaam af te koelen.

Zintuigen

Het zicht van Schotse hooglanders is troebel: ze zien maar 30% van wat wij mensen zien. Ze hebben wel een breder zichtveld: omdat de ogen aan de zijkant van de kop zitten kunnen ze 330 graden om zich heen zien. Alleen het stukje achter hun lichaam zien ze niet. Ze zijn bijziend en gebruiken de tong om dingen te voelen. Gemiddeld staan hooglanders zo’n 8 uur per dag met de kop naar beneden om te eten en kauwen ze zo’n 40.000 keer per dag. Hooglanders horen zo’n 8.000 keer beter dan mensen.

Door de bijziendheid kunnen situaties die voor ons mensen heel gewoon zijn bij Schotse hooglanders juist stress veroorzaken. Denk aan het huppelen van kinderen. Ook scherpe geluiden kunnen stress veroorzaken. In dat geval liggen de oren plat tegen de kop. In de kudde voelen hooglanders zich veilig. Als ze alleen zijn, raken ze in paniek en gaan ze ‘blind’ op zoek naar de anderen om te voelen dat ze niet alleen zijn. Tenslotte kun je beter niet tussen moeder en kalf komen, want dat wakkert beschermingsdrang aan…

Wat te doen bij een koe in paniek of op je route? Ga heel dicht bij elkaar staan en maak jezelf groot door de armen omhoog in de lucht te steken: ze moeten je zien! Praat rustig in lage tonen. Stap rustig achteruit en dus nooit in de richting van de dieren. Liggen of staan er Schotse hooglanders midden op het pad? Kijk of je er in een grote boog omheen kunt, desnoods door het bos. En als dat niet kan, dan zijn omkeren of op afstand wachten de opties.

Mensen en hooglanders

Hooglanders zoeken geen confrontatie met mensen. Toch zijn er situaties waarbij mens en dier elkaar in het gebied tegen komen. Hoe aantrekkelijk en fotogeniek de Schotse hooglanders ook zijn: jij bent op visite in hun leefgebied waar zij zelfstandig leven. Dan ben jij dus ook degene die zich gedraagt alsof je voor het eerst op bezoek komt. Een paar belangrijke tips:

• Houd minimaal 25 meter afstand. Zo kom je niet in de persoonlijke ruimte van de dieren.

• Hond altijd aan de lijn en houd extra afstand. De grazer ziet hierin hun grote vijand: de wolf.

• Doorkruis geen moeder en kalf. Jij zou jouw kind ook koste wat het kost beschermen.

• Nooit aanraken. Dit is een soort #metoo voor de grazer en kan zorgen voor verstoting…

• Niet voeren. Daar worden ze opdringerig van. Een soort #metoo voor jou als publiek.

• Niet uitdagen. Ook de dames hebben hoorns en wij zijn niet in Pamplona!

• Maak geen selfies. Een hooglander staat liever alleen op de foto.

Wil je genieten van de natuur in natuurgebied Huis ter Heide? Met de wandeling door het vennenlandschap van Huis ter Heide (8 kilometer) krijg je een mooie indruk van het gebied. Grote kans dat je ergens hooglanders met hun poten in het water zien staan om af te koelen! Deze route start op de parkeerplaats aan het begin van de Galgeneindsestraat vanaf het Spinderpad en is aangegeven met groene pijltjes.