Wel eens een ‘Dubbele Witlokx’ gedronken? Eventueel een ‘Gewone Witlokx’? Deze bieren werden gebrouwen in de brouwerij van de Gebroeders Witlokx aan De Schans. De twee soorten werden genoemd in een advertentie uit 1885. Brouwerij Witlokx is in de jaren kort vóór 1919 opgehouden te bestaan. Dus de pantoffelheld-uitgaander op deze op 2 augustus 1974 gepubliceerde Prent van Cees Robben moet van een ander geestrijk vocht ‘half zat’ zijn geworden. Als hij bier had gedronken, in die tijd, dan zo goed als zeker een product van de Trappisten van Koningshoeven. In veel cafés in Tilburg en omgeving zat Trappistenpils op de tap.

Deze aflevering in Stadnieuws heeft bier als vertrekpunt, wat schrijver dezes betreft een nooit te versmaden onderwerp, maar waar het eigenlijk om gaat is de woning van brouwersfamilie Witlokx. Deze woning is nog steeds te bewonderen. Het huis staat aan De Schans, nummer 43. Je moet er maar eens langsfietsen, echt een schitterend, in perfecte staat gehouden huis, een rijksmonument.

Maar, en dat is er zo bijzonder aan, om ditzelfde huis te kunnen bewonderen kun je ook naar Haaren fietsen. Eigenlijk is het advies om eerst op De Schans te gaan kijken en dan in Haaren in het Kerkeind, hoek Torenstraat. Om het gemakkelijk te vinden: tegenover de alleenstaande toren. Het Haarense huis is het evenbeeld van de woning aan De Schans. Dat is in 1873 gebouwd door de Moergestelse boer in ruste M. Reijnen. Het resultaat, te bewonderen tot op de dag van vandaag, viel zo in de smaak, dat de Haarense tak van de familie Witlokx een kopie liet bouwen in Haaren.

Invloed

Tegenover het huis aan De Schans stond de brouwerij van de familie Witlokx. De ‘Dubbele’ en de ‘Gewone’ kunnen we helaas niet meer proeven, maar we hebben wel een idee hoe het smaakte, althans, afgaande op de smaak van het bier van de Haarense Witlokx-brouwerij. Daarbij nemen we aan dat de familie ook op dit vlak invloed heeft gehad op elkaar. In een interview in Het Nieuwsblad van Het Zuiden in 1978 werden bijzonderheden over het bier gememoreerd: ‘Het was lekker bier en had zo’n stevig schuim dat het als een bol op het glas kon blijven staan.’ Het donkere bier werd verkocht in witte kruiken met een beugelsluiting.

Staat de Witlokx-woning in Haaren pal aan een (drukke) straat, in Tilburg is het spiegelbeeld on-Tilburgs rustiek gelegen aan De Schans, deels aan het oog onttrokken door drie schitterende lindebomen. Deze zijn rond 1816 geplant. Een vierde sneuvelde als gevolg van een blikseminslag. Deze vierde linde is op deze plek beslist niet doodgegaan aan verstedelijking, die het lot tekende van de ‘Oudste Tilburger’, de lindeboom op de Heuvel. De Schans is een beschermd stadsgezicht (een bescherming die sinds kort ook van kracht is voor het Hasseltplein met Hasseltse Kapel) met veel groen, waaraan onder meer de Mariakerk is gelegen.

Gerieflijk

Van dit godshuis is onlangs het 150-jarig bestaan gevierd, ondertussen ‘stiekem’ een van de oudste gebouwen van Tilburg. De Mariakerk rook nog naar nieuw toen brouwer Witlokx zijn huis betrok. Vergeleken met de eerste pastoor, bouwpastoor Wilhelmus van de Ven, zat Witlokx gerieflijk te wonen in zijn nieuwe huis. Bij deze constatering laten we ons leiden door de beschrijvingen van het interieur, opgemaakt ten behoeve van testamenten. Toen de kerk werd ingezegend stonden er nog geen banken, altaar en preekstoel in. Het geld was op. Terwijl, nóg zo’n mooi historisch detail, brouwer Adriaan Witlokx lid was van een commissie die moest zorgen voor het benodigde geld. Het interieur werd gaandeweg aangekleed met schenkingen van buurtbewoners. In 1898 bekostigden parochianen bijvoorbeeld de communiebank. De kerk stond er toen al 25 jaar, net zo langs als de in Haaren gekopieerde woning van Witlokx.