Ik was verrast, geschokt en boos over de verkiezingsuitslag. Ik had niet verwacht dat zoveel mensen op iemand zouden stemmen die het niet zo nauw neemt met de grondwet en discriminatie niet schuwt. Toch had ik het kunnen weten. Het is een trend die al langer gaande is.

Rechts-populistische partijen krijgen steeds meer macht in Europa. Hongarije heeft Orbán. Italië heeft Meloni. Polen heeft Duda. Ook de extreemrechtse partijen in Spanje en Scandinavië bezetten steeds meer zetels. Nederland is wat dat betreft een beetje laat op het feestje, maar binnenkort hebben wij premier Wilders. Mits het hem natuurlijk lukt om een kabinet te vormen.

Ik begrijp heel goed dat dit een reactie van het volk is op jarenlang wanbeleid. (Overigens van met name een andere rechtse partij, maar dat terzijde.) Ik denk ook niet dat alle PVV-stemmers het slecht voor hebben met Nederland, maar dan toch die stem... Waarom? Ik wil begrijpen waarom we met Nederland deze kant op glijden. Komt het omdat veel Nederlanders het financieel slecht hebben?

Francesco Marolla promoveerde deze maand in Tilburg met een onderzoek naar stemgedrag op populistisch-rechts in Europa. Volgens de Italiaanse socioloog gaat het niet alleen om de financiële situatie van mensen, maar vooral over het gevoel geen deel uit te maken van de maatschappij. Het zijn namelijk niet alleen de armen die op de PVV stemmen, maar ook de rijken en alles daartussenin. Wat de PVV’er vooral wil, is dat alles weer wordt zoals vroeger, want toen was alles beter.

Je had in Nederland vroeger geen immigratie, kunst- en cultuursubsidies, ontwikkelingshulp, moslims, euro’s, Publieke Omroepen, klimaat, onderwijsvernieuwing, visquota, Eerste Kamer, Milieudefensie, Europa, roetveegpieten, positieve discriminatie, maximumsnelheid, gelukszoekers, homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transgenders, queers, hermafrodieten, intersekse personen, statushouders, Marokkanen, buitenlandse studenten, windmolens en ga zo maar door. Vroeger was alles geen en minder. Volgens velen was het een heerlijke tijd. Ik weet het zo net nog niet.

Zoals het verkiezingsprogramma van de PVV zegt: ‘We staan op een kruispunt. Gaan we linksom of gaan we rechtsom.’ Ik ben benieuwd. Ik hoop vooral dat we vooruit gaan en niet achteruit.