Als je over de Koningshoeven richting de Trappisten en Moergestel rijdt (fietst), dan staat pakweg 300/400 meter ná de verkeerslichten aan de rechterkant van de weg vlakbij de Leij een armetierig gebouwtje parallel aan de weg. Maar hoe vervallen het er ook uitziet, hier staat welk een stukske Tilburgse sportgeschiedenis. Dit gebouwtje maakte eens deel uit van de Tilburgsche IJsclub.

Deze schaatsclub had hier op de Koningshoeven vanaf het begin van de vorige eeuw een schaatsbaan. Het was uiteraard geen Ireen Wüst IJsbaan, een schaatsfaciliteit waarmee Tilburg zich rijk mag rekenen en die je mag zien als een uitroepteken achter Tilburg schaatsstad – jawel, geen loze kreet voor een hoger gelegen en geen al te waterige stad op ‘t zand. De genoemde Tilburgsche IJsclub bijvoorbeeld werd opgericht op 23 februari 1886.

Om op deze ijsbaan op de Koningshoeven te kunnen schaatsen, was je aangewezen op vriesweer, tegenwoordig een zeldzaamheid, hoewel je het met het weer natuurlijk nooit goed weet. Deze rubriek in Stadsnieuws over de Prenten van Cees Robben wordt gemiddeld anderhalve week vóór de publicatiedatum geschreven. Het zou dus zomaar kunnen dat er nu geschaatst kan worden, maar zo zeker als bijvoorbeeld in 1956 toen deze Prent op 11 februari in Roomsch Leven verscheen, is dat beslist niet meer.

Elzenstraat

Desondanks, de droom van een kunstijsbaan werd al vóór de oorlog gedroomd, hoe koud het toen ook kon zijn. De eerste Tilburgse kunstijsbaan werd 1938 aan de Elzenstraat geopend. De openluchtschaatsbaan mat 52 x 24 meter en lag bezijden de Eerste Tilburgse IJsfabriek. Een aantal slagers nam het initiatief tot de oprichting van deze fabriek genaamd Nova Zembla in 1910 om ijsstaven te maken. Met deze ijsstaven kon vlees, vis en dergelijke worden gekoeld. Als een terzijde: de IJskelderstraat herinnert aan de eerste koelfaciliteit in Tilburg, de ijskelder van het kasteel van Tilburg. In deze kelder werd in de winter ijs opgeslagen om ’s zomers mee te koelen.

Amsterdam kreeg in 1934 de eerste kunstijsbaan van Nederland. Dit initiatief hing nauw samen met de groeiende belangstelling voor ijshockey. In januari 1929 werd voor de eerste keer in Nederland ijshockey gespeeld. In 1934 werd de Nederlandse IJshockeybond opgericht. En in 1938, het jaar van de opening van de eerste Tilburgse kunstijsbaan, werd TIJSC opgericht, de Tilburgsche IJ Sport Club die op het kunstijs aan de Elzenstraat in 1947 landskampioen werd. Als je deze Tilburgse schaatsgeschiedenis relateert aan de Nederlandse, dan slaat Schaatsstad Tilburg zeker geen slecht figuur.

Nova Zembla

De kunstijsbaan aan de Elzenstraat ontdooide definitief in 1952. Het aardige daarvan was dat deze kunstijsbaan ook een voorbeeld was van Tilburgse ondernemingsgeest. IJsstavenfabriek Nova Zembla had een overcapaciteit wat koelen betreft en dat inspireerde tot de eerste kunstijsbaan van Tilburg. De tweede kunstijsbaan opende in 1964 en lag bij de gasfabriek in de wijk Theresia. Veel Tilburgers moeten zich deze ijsbaan nog herinneren. Vijf jaar na de opening werd de baan overdekt. Ondertussen bleef en blijft elke schaatsliefhebber verlangend uitzien naar natuurijs, de fraaie Ireen Wüst IJsbaan ten spijt.

Maar ja, strenge winters...! Legendarisch qua schaatssport was de winter van 1962/2963 toen het Wilhelminakanaal wekenlang stijf dichtgevroren was. Deze winter maakte het mogelijk om op 18 januari 1963 de twaalfde Elfstedentocht te verrijden. De zwaarste Elfstedentocht ooit, de ‘Hel van ‘63’, werd gewonnen door Reinier Paping. Een paar weken later, op 3 februari, inspireerde dit sportief huzarenstuk tot de organisatie van de ‘Tilburgse Elfstedentocht’, gehouden op het Wilhelminakanaal. Onder barre omstandigheden, vergelijkbaar met de Elfstedentocht, schaatsten de deelnemers 48 kilometer van de Zwaaikom naar de eerste brug in Biest-Houtakker en terug. Duizenden Tilburgers lieten zich door de kou niet uit het veld slaan en zagen hoe een inwoner van Waalwijk deze schaatsmarathon won.

[KADERTJE]

De Prent van de Week ontbrak in de vorige uitgave door een onvolkomenheid. Maar het is nog steeds winter, dus bij deze nog een poging!