BAM! Na een enorme explosie vliegt het viaduct aan de Broekstraat in Berkel-Enschot de lucht in. En wie dacht dat boerenprotesten iets van deze tijd zijn, heeft het mis. Al in 1992 trokken boze boeren uit Berkel-Enschot met hun trekkers de straat op. Dankzij een gepassioneerde filmmaker hebben we deze - en vele andere - beelden nog.
Door Theo van Etten
Dikke bandenraces, St. Job-feesten en een jubileumfeest bij de Trappistinnen. Welke inwoner van Berkel-Enschot is er niet groot mee geworden? De filmbeelden die de bijna 96-jarige Bart van Rijsewijk vastlegde, maken deel uit van een omvangrijk oeuvre. Ook de dorpen Udenhout en Biezenmortel komen aan bod. Wat te denken van het zestigjarig jubileum van Gymnastiek- en Turnvereniging DOS, of een feest dat wordt opgeluisterd door mondorgelvereniging ‘De Ademhappers’.
Vanaf de jaren tachtig legde Bart het dagelijks leven van Berkel-Enschot en de aanpalende dorpen vast op celluloid. Later werd alles digitaal. De collectie filmmateriaal is een feest der herkenning. Naast oude tradities en ambachten komen ook heuse speelfilmpjes voorbij. Bart neemt de kijker mee naar een winters tafereel bij café Mie Pieters en laat je winkelen in het vroegere Eikenbosch. Ook zijn we getuige van historische - vaak bepalende - gebeurtenissen, zoals de laatste raadsvergadering van de zelfstandige gemeente Berkel-Enschot in 1996. Een kantelpunt in de dorpsgeschiedenis.
Bouwvak
De korte speelfilm ‘De Bouwvakvakantie’ is Bart het meest bijgebleven. Hij schreef het verhaal en regisseerde de film. Het hilarisch verhaal over de laatste dag voor de bouwvakvakantie schetst een tijdsbeeld van nog niet zo heel lang geleden. Bart: “Dat ging in die tijd als volgt: de voorman deelde in de directiekeet loonzakjes uit met daarin het vakantiegeld. En dat moest natuurlijk gevierd worden.” In de film zien we de hoofdpersoon dronken wordt in café De Hemeltjes. Als hij niet meer op zijn fiets kan stappen, wordt hij in de kofferbak van de plaatselijke taxi naar huis gebracht. Bart gaat verder: “Het mooie aan die film is dat er heel veel mensen aan meededen. Leden van onze videoclub, senioren van de plaatselijke toneelvereniging en omwonenden. Speciaal voor deze film heb ik het geluid van het klokje van de Trappistinnen opgenomen. Dat hebben wij zestig jaar lang, vijf keer per dag horen luiden.”
Bruidjes
Met filmen is Bart gestopt, sinds hij vijf jaar geleden naar Torentjeshoef verhuisde. “Tot mijn tachtigste filmde ik nog bruiloften, maar op een gegeven moment kon ik die bruidjes niet meer bijhouden,” lacht hij. Nadat hij als amateurfotograaf in de jaren zeventig een Blaupunkt filmcamera kocht - “Die nam zowel beeld als geluid op, uniek voor die tijd!”- raakte hij verslingerd aan het filmen. Als lid van Videoclub Berkel-Enschot werd hij regelmatig gevraagd om activiteiten in het dorp vast te leggen. Ook was hij als cameraman actief betrokken bij de Tilburgse lokale omroep LOTT, waar hij samen met de inmiddels overleden presentatrice Els van Gorp vele items maakte.
Voor de toekomst bewaard
Onlangs schonk Bart een deel van zijn collectie aan Regionaal Archief Tilburg. Teuntje van de Wouw (projectleider Beeld & Geluid) selecteerde 85 films die vooral vanuit historisch oogpunt interessant zijn: “Het zwaartepunt van de collectie ligt in de jaren 2000-2015, maar er is ook materiaal uit de periode daarvoor te zien. De vele filmlocaties geven vaak een uniek en historisch kijkje in de omgeving, terwijl de amateur speelfilms ook iets vertellen over de humor in die tijd.”
Wie dus niet vies is van een tikje weemoedigheid, wil lachen, of het dorpsleven van een aantal decennia geleden wil herbeleven, gaat naar www.brabantinbeelden.nl (zoekterm: Bart van Rijsewijk). De films zijn ook terug te vinden op de website van Regionaal Archief Tilburg. Disclaimer: mogelijk vind je de film ‘De bouwvakvakantie’ nog niet terug op de site. Die volgt in een later stadium.