Trek je er binnenkort met de auto op uit naar een vakantiebestemming dan zullen de meeste inwoners van Tilburg de reis beginnen via de A58. Maar er was een tijd dat je vanuit Tilburg eerst richting Udenhout ging om daar de Hollandseweg op te pikken. Deze weg, nu met straatnaambordje en al bekend als de Waalwijksebaan, gaf eeuwen geleden aansluiting op de rest van de wereld, net als de A58 nu.

Door Paul Spapens

Deze Prent van Cees Robben geeft de aanzet tot dit verhaal. Hij publiceerde de Prent op 31 januari 1975. Waar hij, midden in de winter, de inspiratie vandaan haalde is een raadsel. De twee hoofdpersonen zijn zomers gekleed, de bomen staan in de winterstand. Niets op de Prent doet denken aan een wintersportvakantie.

Tilburg is zowel via het spoor, het kanaal als de A58 verbonden met de rest van de wereld. Op 1 oktober 1863 liep de eerste trein vanuit Breda Tilburg binnen. In 1919 was Tilburg via het Wilhelminakanaal bereikbaar. Vier jaar later kon het hele kanaal worden opengesteld. Het is een interessant wetenswaardigheidje dat bij de aanleg van de laatste stukken machines zijn gebruikt waarmee tijdens de Eerste Wereldoorlog loopgraven werden gegraven. Een aansprekend voorbeeld van het smeden van zwaarden tot ploegscharen.

Fascinerend

De 139 kilometer lange A58 heeft een lange voorgeschiedenis, maar het feitelijke begin van deze autosnelweg ligt in 1956 toen het gedeelte tussen Tilburg en Oirschot werd geopend. Er bestaat een fascinerend filmpje, gemaakt vanaf het viaduct in Moergestel en dan kijkend richting Tilburg, waarop één (!) vrachtwagen passeert. Zodra die voorbij is, zie je hoe in de verte - zeg ter hoogte van het tankstation in de buurt van de Trappisten - een boer zijn koeien over de A58 drijft. Vijf jaar na de opening werd dit wegvak verdubbeld.

De A58 kreeg een nieuw tracé als gevolg van het sterk toegenomen verkeer. Daarvóór spoedde het verkeer zich over Rijksweg 63 en die liep in Tilburg over de Ringbaan-Zuid. Deze Rijksweg werd in 1947 voltooid. Resten daarvan vind je nog - goed zichtbaar - als je het rode fietspad naar Moergestel volgt. De fietsbrug over het kanaal was destijds een autobrug. De Ringbaan-Zuid is nog steeds loeidruk.

Mariamonument

Gelet op deze huidige situatie en de voorgeschiedenis is het Mariamonument op de hoek Ringbaan-Zuid en Professor van Buchemlaan passend. Links en rechts van het beeld waarop Maria haar kind Jezus leert lopen - een niet alledaagse uitbeelding - staat in smeedijzer geschreven: ‘Onze Lieve Vrouw ter Baan maak dat we richtig gaan.’ Het monument werd in 1939 onthuld ter gelegenheid van het veertigjarig priesterschap van P.C. de Brouwer, onder meer medeoprichter van het Odulphuslyceum. De tekst lijkt een schietgebedje om veilig te rijden. Maar hier werd toch iets anders bedoeld, namelijk wat het katholieke geloof betreft de juiste koers volgen.

In de hedendaagse situatie mag je dat ‘richtig gaan’ natuurlijk genoeg uitleggen in relatie tot het verkeer. En dat ‘richting gaan’ deden de Tilburgers ooit over een weg die Hollandseweg heet. Vermoedelijk is dit de oudste weg van de gemeente Tilburg. De officiële naam is Waalwijksebaan. De Waalwijksebaan is een restant van een hele oude doorgaande weg vanaf het zuiden over Eindhoven, Enschot, Udenhout, over Waalwijk naar Holland. Vandaar Hollandseweg. Een van de redenen waarom de weg buiten gebruik raakte was de oprukkende zandverstuiving van de Loonse en Drunense duinen in de 13e en 14e eeuw.

Monument

Het stukje Waalwijksebaan raakte buiten gebruik als ‘snelweg’, maar bleef tot op de dag van vandaag een breed zandpad. Het is een van de mooiste zandpaden van Brabant. Het cultuurhistorisch belang werd in 2021 door de gemeente Tilburg onderkend toen het zandpad als gemeentelijk monument werd aangewezen. Tilburg is hiermee de enige gemeente in Nederland die een zandpad een beschermde status heeft gegeven. De moeite waard om er in de vakantie eens naar toe te fietsen.