De Stichting Funerair Erfgoed bestaat sinds 2018 en wil Tilburgse monumentale graven inventariseren, beschermen, zichtbaar maken, onderhouden en repareren. De ‘core business’ bestaat uit regulier onderhoud en het verrichten van kleine reparaties. De stichting draait volledig op vrijwilligers en daar kunnen ze er nog wel wat van gebruiken.

Tekst en fotografie: Theo van Etten

“Vandaag krijgt de burgemeester zijn kruis weer terug,” grapt een van de bestuursleden. En inderdaad, bij het monumentale graf van Willem Mutsaers (burgemeester van Tilburg van 1901 tot 1907) op het kerkhof aan de Bredaseweg wordt hard gewerkt om het kruis dat eerder van zijn sokkel viel, weer terug te plaatsen.

In een hoek van het kerkhof zijn vrijwilligers Joke en René bezig om overtollig gebladerte te verwijderen. Elke eerste zaterdag van de maand trekken zij met een groep vrijwilligers, gewapend met emmers, borstels, harkjes en zeep ten strijde om monumentale graven weer enigszins toonbaar te maken. Volgens Joke is dat hard nodig: “Toen we hier twee jaar geleden mee begonnen waren veel graven overwoekerd door struiken. Ze werden niet meer bijgehouden nadat de grafrechten waren vervallen.” Helma Horvers is bestuurslid bij de stichting en initiatiefneemster van het eerste uur: “Veel van die graven vertellen een verhaal over de Tilburgse geschiedenis. En als zo’n graf zou verdwijnen, verdwijnt ook het verhaal. Dat wilde ik voorkomen.”

Noodlottig toeval

Het begrip ‘monumentaal’ vult de stichting breed in. “Meer nog dan naar het uiterlijk van een graf, kijken we naar de persoon die er begraven ligt,” legt Helma uit. Natuurlijk springen de enorme grafkapellen, tombes en kelders tot de verbeelding. Maar de verhalen van Tilburgse priesters, kloosterordes, oorlogsslachtoffers en textielfabrikanten vertellen zoveel meer. En wat te denken van burgemeesters, schrijvers, sporters en markante volksfiguren. Ook die graven willen we graag bewaren. Neem het graf van Pieta Melis op het kerkhof Broekhoven. Dat was totaal verwaarloosd. Maar mede doordat we dat hersteld hebben, blijft haar verhaal voortleven.”

Ook vrijwilliger Ad voelt zich als bewoner van de Bredaseweg betrokken bij het kerkhof. Als techneut doet hij iets meer dan schoonhouden. “Soms lijmen we een loszittend stuk zerk weer vast.” Zijn eerste project was het graf van ene Jacob van Eijck. “Mijn naamgenoot, haha. Op zijn steen stond te lezen dat hij door een ‘noodlottig toeval’ het leven had gelaten. Die elementen trokken mij aan.

Honderd procent onbetaald

Inmiddels zijn Joke en René klaar met hun werk. Voor hen voelt zo’n klusochtend als écht vrijwilligerswerk, zegt René: “Het is honderd procent onbetaald en superleuk om te doen. Je bent buiten, krijgt voldoende beweging en je maakt regelmatig een praatje met kerkhofbezoekers.” Joke kan dit alleen maar beamen. “Soms helpen we oudere mensen spontaan met wat snoeiwerk als zij dat zelf niet kunnen. Andere bezoekers zijn op zoek naar een bepaald graf of hebben gewoon behoefte aan een praatje. Nou, dan maak ik daar graag even tijd voor. Dit werk is daardoor veel meer dan graven schoonmaken.”

De stichting kan nog vrijwilligers gebruiken voor diverse begraafplaatsen zoals: Sint Josephstraat, Broekhoven, Korvel, Goirke, Loven Besterd en Hasselt. Lijkt het je leuk om één keer per maand mee te doen? Meld je dan aan via: info@funerairerfgoedtilburg.nl.